Schneider Electric XBK SERİSİ – SAYICI Kontrol Cihazları/Zaman Röleleri/Sayıcılar/Devir Hız Ölçerleri

Bu baglantidaki S1 de devrenin çalisma gerilimi anahtari ile senkrondur. Gerilim verildigi 
anda R1, Cl sebekesinden büyük bir sarj akimi akacaktir. (C1 bos). Bu nedenle gerilimin 
tamami RI'de düsecektir. Bu anda Cl - R1 birlesim noktasinda elde edilen "1"seviyeli gerilim 
silme darbesi olarak kullanilir. Daha sonra C1, R1 üzerinden sarj olacagindan devre akimi 
sifira düser ve gerilimin tamami Cl de düser. Bu andan sonra Cl - R1 birlesim noktasinda "O" 
seviyeli gerilim vardir. kullanilan FF lari hem ön ayar (PRESET) hem silme (CLEAR) 
girislerine sahip oldugunu kabul edelim. Sayicinin "0010"binary sayisindan saymaya 
baslamasini istiyorsak 2. FF.un önayar girisi ile diger FF.larin silme girisini birlestirerek RI - 
C1 birlesim noktasina baglamaliyiz. Bu sekilde her türlü ilk sart gerekli FF.lari set, digerlerini 
reset etme yolu ile saglanir.
ilk anda C FF.unun "1" sartli digerlerinin "O" sartli sekli görülmektedir. Bu sayici 2'den 
baslayip 15'e kadar sayar. asenkron yukari sayicilar D tipi FF.lar ile de gerçeklestirilebilir. Bu 
durumda herbir D tipi FF.un D girisi ile Q çikisi birbirine baglanir. Elde edilen devrenin 
çalisma prensibi sekil 8.2 - a'daki devrenin çalisma prensibi ile aynidir. D tipi FF.lar ile teskil 
edilmis 16 durumlu asenkron yukari sayici Q'lardan alinip, her bir FF.un Qdegil ile D girisi 
birlestirilip bir sonraki FF.un CK girisi olarak baglanirsa yine 16 durumlu asenkron yukari 
sayici elde edilir, fakat pozitif kenar tetiklemelidir.
Asenkron asagi sayicilar (Down Counters)
Asenkron yukari sayici ile asenkron asagi sayici arasindaki en önemli fark asagida belirtildigi 
gibidir:
Asenkron yukari sayicilarda bir sonraki FF için saat darbesi (CK) bir önceki FF un Q 
çikisindan alinirken, Asenkron asagi sayicilarda bir sonraki FF için saat darbesi (CK) bir 
önceki FF un Qdegil çikisindan alinir.
Ikinci önemli fark; asenkron yukari sayicilar O'dan belirli bir sayiya dogru sayarken, asenkron 
asagi sayicilar belirli bir sayidan O'a dogru sayarlar.
Bu iki farkin disinda asenkron yukari sayici ile asenkron asagi sayicinin çalisma prensipleri 
aynidir.
4 adet T tipi FF.lu 16 durundu asenkron asagi sayicinin devresi, çikislarinin dalga sekilleri ve 
gelen saat darbesine göre çikislarinin nail degistigi gösterilmistir.
Asenkron asagi sayici yapisinda 4 adet FF kullanildigina göre, bu sayici 2An = 21\4 = 16 
degisik duruma sahiptir. Yani 15 ten baslayip O'a kadar sayar ve tekrar eder. Sekil 8.7 a'ya 
dikkat edilirse her FF için gerekli CK isareti bir önceki FF.un Qdegil çikisindan alinmistir. 
Tetikleme isareti olan CK sadece birinci FF olan D'ye uygulanmistir.
Baslangiçta tüm FF çikislarinin "O" oldugunu kabul edelim. Yapidaki tüm FF lar negatif kenar 
tetiklemelidir (CK isaretinin l'den O'a inisinde).
Ilk CK darbesi olan O nolu CK.nin I'den O'a düsüsü esnasinda d FF.0 durum degistirir. QD 
çikisi l'e giderken QDdegil çikisi O'a gider. Bu durumda C FF.0 için uygun CK isareti 
olusmustur. Bu nedenle C FF.0 da durum degistirir ve QC = 1 olurken QCdegil = O olur. 
Ardindan B FF.0 durum degistirir ve QB = 1 olurken QBdegil = O olur. Bu durumda A FF.0 
da uygun CK isareti almistir. Durum degistirerek QA = 1 olurken QAdegil = O olur. 
Görülüyorki ilk saat darbesinde tüm FF.lar için uygun tetikleme isareti olusmus ve D = C = B 
--- A = 1 olmustur.
D FF.unun girisine uygulanan 1 nolu CK isaretinin (2. CK) l'den O'a düsüsü esnasinda D FF.0 
tekrar durum degistirerek QD = O ve QDdegil = 1 olur. Bu anda diger FF.larda degisim 
olmaz. Çünkü bunlar için uygun CK isareti olusmamistir. 2. darbe sonunda çikislar A -- 1, B = 
1, C = 1 ve D = O seklindedir. Bundan sonra islem anlatildigi sekilde devam eder. 15 nolu (16. 
CK) CK'nin l'den O'a inisi esnasinda tüm FF çikislari "O" olur. Bu açiklamalar Sekil 8.7.b'deki 
çikis dalga sekilleri ve c'deki çikislarin saat darbesine göre degisirni tablosunda tüm detaylari 
ile belirtilmistir.
çikis dalga sekillerine dikkat edilirse, her CK isaretinin l'den O'a inisinde D FF unun, her QD