Schneider Electric XBK SERİSİ – SAYICI Kontrol Cihazları/Zaman Röleleri/Sayıcılar/Devir Hız Ölçerleri

girişindeki bilgi ancak 60 ns. sonra çıkışta oluşacak demektir. Asenkron sayıcılar; doğru 
binary ve geri beslemeli sayicilar olmak üzere iki gruba ayriliriar. 2"n seklinde sayan sayıcılar 
doğru binary sayıcı olar akta isimlendirilirler.

Asenkron Yukarı sayıcılar (Up counters)
Ayni sayıcının, gelen saat darbesine göre çıkışları= nasıl değiştiği açıklanmıştır.
4 adet FF kullanıldığına göre bu sayıcı 2"n = 2"4 = 16, MOD - 16 sayıcısıdır. Yani O'dan 15'e 
kadar sayar.
TetikIeme işareti sadece birinci FF olan D'ye uygulanmıştır.
Başlangıçta tüm FF.larin çıkışları= "O" olduğunu kabul edefim. Burada yapılan işlem CK 
işaretinin sayılmasıdır. Yapıdaki tüm FF.larin negatif kenar tetiklemeli (CK işaretinin l'den 
O'a inişlerinde) olduğunu kabul edelim. Ilk CK darbesi olan O nolu CK.nin l'den O'a düşüşü 
esnasında d FF.0 tetiklenir ve çıkısı "1" olur. Diğer FF"larda herhangi bir değişim olmaz. 
Çünkü bu FF.larin girişlerine henüz l'den O'a giden bir CK işareti uyguIanmamıştır. D FF.un 
girişine uygulanan 1 nolu CK (2. CK) işaretinin l'den O'a düşüşü esnasında D FF.0 
tetiklenerek çılusı l'den (Ya gider. Bu anda C FF.0 girişine l'den O'a giden bir CK gelmiş olur. 
Çünkü D FF.unım Q çıkışı ayni zamanda C FF.unuıa tetikleme girişidir. Böylece ikinci CK'da 
D FF çikisi "O" olurken C FF.0 çıkışı 1" olacaktır. Diğer FF.larda bir değişim olmaz. 2 nolu 
CK (3. CK) nin l'den O'a düşüşünde D FF.0 yine durum değiştirir ve çıkışı O'dan le gider, 
diğer FF.larda değişim olmaz. 3 nolu (4. CK) CK'nin l'den O'a düşüşü esnasında D FF.0 yine 
durum değiştirir, yani çıkışı l'den O'dan gider. Bu değişim C FF.unun da durum değişikliğine 
neden olur. C FF.0 çıkışı da değişerek l'den O'a gider. Bu durum ayni anda B FF.ununda l'den 
O'a giden bir CK aldığını gösterir. Böylece B FF.0 da durum değiştirerek çıkışı °idari l'e gider. 
4 darbe sonunda çıkışlar A = O, B = 1, C = O ve D = O seklindedir. Bundan sonra işlem 
anlatıldığı şekilde devam edecek ve 15 nolu (16. CK) CK.nin l'den O'a inişi esnasında tüm 
FF.lar "O" durumuna dönerler. D FF,u çıkısındaki işaretin frekansı giriştekinin yarısı, A FF,u 
çıkısındaki işaretin frekansı ise giriştekinin 1/16sidir. Yani girişe 16 darbe uygulanmışken A 
FF.0 çıkısında ancak 1 darbe oluşmuştur. Bu özellik bize, bu sayıcıların ayni zamanda frekans 
bölücü olarak kullanılabileceklerini gösterir. Çıkış frekansı = Giriş frekansı / 2"n dir. Burada 
n sayıcıdaki FF sayısını gösterir.
Başlangıçta tüm FF çıkışlarmın "O" olduğunu kabul etmiştik. Ancak bu her zaman böyle 
olacak demek değildir. Bu nedenle sayma işlemine başlamadan önce tüm FF.lari O'a 
şartlamamız gerekir. Böyle bir devre silme (clear) girişleri olan FF.Iarla gerçekleştirilir. JK 
FF.lar ile gerçekleştirilmiş bir asenkron yılan sayıcı görülmektedir.
Buradaki JK FF.larin J ve K" lari birleştirilip "1" seviyesine bağlanmakla toggie rnodunda 
çalışmaları sağlanmıştır. Ayrıca devreye S I, R1, Cl ilavesi ile başlangıçta tüm FF çıkışları= 
"O" olma şartı yerine getirilmiş olur.
görüldüğü gibi 4 adet FF kullanildigina göre 2"4 = 16 adet durum var, veya sayıcı O'dan 15'e 
kadar sayabilir demektir. Sayıcıdaki tüm FF"larin silme girişleri birIeştirilip R1 - Cl birlesim 
noktasina baglauımislardir. Silme girisleri bu devrede "O" seviyede etkilidir. Bu nedenle silme 
girislerine uygulanacak "O", tüm çikislari "O" yapar.
51 anahtari devrenin çalisma gerilimi anahtari ile senkron baglanınalidir. Çalisma gerilimi 
anahtari kapatildigi anda 51 de kapanacagindan R1, Cl sebekesinden büyük bir sarj akimi 
geçecektir. (Çünkü ilk anda Cl bostur ve üzerindeki gerilim sifirdir). Bu sarj akimi nedeniyle 
ilk anda bütün gerilim R1 üzerinde görülür. (Sekilde isaretlendigi polaritede). Rl'in alt 
ucundaki "O" seviyeli gerilim silme darbesi olarak FF.larin silme girislerine uygulanir ve tüm 
FF çikislari "O" a set edilir. Daha sonra R1 üzerinden Cl kondansatörü sarj olunca devreden 
akan akim sifıra düser. Bu nedenle RI üzerindeki "1" seviyeli +V gerilimi silme girislerini 
etkisiz kilar.
Eger kullaniIan FF.larin silme girisleri "1" seviyede etkili ise Sekil 8.4 teki baglanti kullanilir.