Schneider Electric XBK SERİSİ – SAYICI Kontrol Cihazları/Zaman Röleleri/Sayıcılar/Devir Hız Ölçerleri
Sayıcılar, ön seçim sayaçları ve saat sayaçları, elektrik darbeleri veya kontaklardan gelen olayları saymak için kullanılır Uygulamalar Sanayi ve bina sektörü: basit makinelerdeki panolar, proses kontrolü Su arıtma ekipmanlannın çalıştırılması ve izlenmesi Sayıcıları aşağıdaki esaslara göre sınıflandırmak ve adlandırmak mümkündür. 1- Saat darbelerinin (tetilcleme işaretinin) farklı zamanlı - Senkron -(Asynchronous) ve es zamanlı - Senkron - (Synchronous) verilisine göre sayıcılar; iki gruba aynlırlar. a) Senkron sayıcılar, b)SenIcron sayıcılar. Asenkron sayıcılarda, sayılacak darbeler ilk giriş flip flopuna verilir. Bu FF.un çılusı ile bundan sonra gelen FF tetiklenir. Kısacası asenkron sayıcılarda flip floplar birbirlerini tetiklerler. Senkron sayıcılarda, sayıcıyı oluşturan bütün FF.lara saat darbesi ayni anda verilir. Sayıcılarda tek giriş vardır. 2- Sayma yönüne göre sayıcılar üç gruba ayrılırlar. a) Yukarı (ileri) sayıcılar (Up counter) b) Aşağı (geri) sayıcılar (Down counters) c) Yukarı - Aşağı sayıcılar (Up/Down Counters) Eğer sayıcı, O'dan başlayıp belirli bir sayıya doğru sayıyorsa yukarı sayıcı, belirli bir sayıdan O'a doğru sayıyorsa aşağı sayım, her iki tip saymayı da yapabiliyorsa yukarı/aşağı sayıcı olarak adlandınlır. Yukarı sayıcı ile ileri sayıcı ve aşağı sayıcı ile geri sayıcı eşanlamlıdır. 3- Elde edilen sayının kodlanmasına göre sımflandınlabilirler. Örneğin; Binary sayıcı, BCD sayıcı onluk (Decade) sayıcı gibi. Sayıcılar, girişine uygulanan darbe miktarına bagli olarak 2"n değişik durum alabilirler veya diğer bir ifade ile 2"n sayma yaparlar. Burada n, sayıcı yapısındaki FF ayıcıdır. örneğin sayım yapısında 3 adet FF kullanılmış ise bu sayıcı 2"3 — 8 değişik durum alabilir, yani O'dan 7'ye sayabilir demektir. Ancak 2"n formülünün geçerli olabilmesi için sayıcı yapısında herhangi bir geri besleme yapılmamış olması gerekir. Bir sayıcırun, tekrar yapmadan alabildiği maksimum durum sayısına veya diğer bir ifade ile sayabildiği sayı miktanna, o sarcının "mod"u denir. Örneğin bir MOD - lOsayicissi 10 değişik durum alabilir, yani O'dan 9'a kadar sayar ve sonra tekrar O'a döner. ASENKRON SAY1CILAR : Asenkron sayıcılar, dalgalı sayıcı (Ripple counter) veya seri sayıcı (aaaaaa Counter) olar akta adlandınlmaktadır. Bu sayıcılarda bir flip - flopun çıkısı onu takip eden flip - flopun girişini sürmek için kullanılır. Asenkron sarclIardaki flip - floplar toggle modanda çalışırlar, yani her bir saat darbesi ile durum değiştirirler. Her bir FF, önceki katin her bir l'den O'a (veya O'dan l'e) geççisinde durum değiştirir. Sarcılann en önemli özelliklerinden biri de çalışma hızlarıdır. örneğin asenkron yapıdaki bir sayıcıda 6 adet FF kullanılmış ve her FF.un yayılım gecikmesi 10 nsn olsun. Yapıda bulunan 6.FF.un konum değiştirmesi için 6x10 = 60 ns. lik bir zamanın geçmesi gerekir. Bu durum sayıcının çalışma hızını oldukça etkiler. Çünkü sayıcı