Metal yorgunluğunun temelleri
Genel kanı, kullanılan bir nesnenin sonsuza kadar ömrünün olmayacağıdır. Bir şeyi ne kadar
agresif ya da ne kadar fazla kullanırsanız o derece hızlı yıpranır.
Bu bağlamda yorgunluk terimi, yüklenmeye maruz kalan malzemenin gittikçe artan stres altında
hasar görmesi olarak açıklanabilir. Bu yorgunluğun hasara dönüşmesi için parçanın yeteri kadar
yüke maruz kalması şarttır. En basit örnek, bir kağıt atacını peş peşe ileri geri bükerseniz en
sonunda kırılır. Buradan anlayacağınız gibi yorgunluğun süre ve yaşla ilgilisi yoktur. Yorgunluk
kullanımla oluşur.
Peki o zaman ne tip bir “hasar”dan söz ediyoruz? Yüksek strese maruz kalan bir bölgede
mikroskobik düzeyde çatlaklar oluşur. Stres devam ettikçe çatlak büyür, an gelir çıplak gözle
görülecek hale gelir. Bu durumda artık o yükü taşıyamayacak hale gelerek kırılır ve işlev yapamaz
hale gelir.
Öyle sağlam bir malzemeden parça dizayn edilir ki yorgunluk söz konusu olmaz, ama bu sefer de
çok fazla malzeme kullanılır ve çok ağır olur. Hafif ve sağlam olan her malzemenin limitli ömrü olur.
Metal yorgunluğuna maruz kalmayacak bir bisiklet şu zamanki modellerden oldukça ağır olacaktır.
O zaman hafif bir bisikletle ilgili hususlara bakalım.
Dikkat edilmesi gereken noktalar:
• ÇATLAK VARSA BÜYÜYEBİLİR ve HIZLA BASİT KURAL 1: Çatlak bir parça varsa
İLERLER. Çatlak ilerleyerek büyür ve gittikçe daha değiştirin.
tehlikeli hale gelerek potansiyel tehlike arz eder.
• KOROZYON, HASARI HIZLANDIRIR. Korozif BASİT KURAL 2: Bisikletinizi temiz
ortamda çatlaklar daha hızlı büyür. Korozif solüsyon tutun, yağlayın, tuzlu sudan koruyun,
çatlağı genişletir ve malzemeyi zayıflatır. bulaşırsa hemen yıkayarak uzaklaştırın.
• ÇATLAĞA YAKIN BÖLGEDE LEKE VE RENK BASİT KURAL 3: Her hangi bir renk
DEĞİŞİMİ GÖRÜLEBİLİR. Bu tip bir renk değişimi değişiminde muhtemel çatlak varlığına
çatlağı işaret edebilir. karşı inceleme yapın.
• CİDDİ ÇİZİKLER, YİV YA DA YARIKLAR ÇATLAK BASİT KURAL 4: Malzeme yüzeyini
BAŞLANGICINA ZEMİN HAZIRLAR. Çiziği stresin çizmemeye özen gösterin. Bu tip
kaynağı olarak düşünün (mühendisler buna stres durumlarda parçayı değiştirin.
etkeni der). Belki bir camın nasıl kesildiğini
görmüşsünüzdür. İnce elmas kalemle çizilen cam çok
kolay ve düzgün olarak kırılır.
• BAZI ÇATLAKLAR (özellikle büyük olanlar) GICIRTI BASİT KURAL 5: Ses gelen yeri
SESİ VERİRLER. Böyle bir sesi tehlike sinyali olarak araştırın. Belki bir çatlak değildir ama
algılayın. Bakımlı bir bisiklet sessizdir. Gıcırtı ve tıkırtı nedenini mutlaka bulun.
sesi gelmez.
39